فونت‌های روزنامه‌های ایران توسط چه کسی و چگونه طراحی شدند؟

برنا ایزدپناه طراح تایپ و پژوهشگر، در نوروز ۱۳۹۸ نمایشگاهی در دانشگاه رِدینگ برپا کرده است با عنوان «بررسی پروسه‌ی طراحی تایپ‌فیس‌های روزنامه‌های ایران در قرن بیستم».
در این نمایشگاه اتودها و طرح‌های اصلی اولین فونت‌های فارسی مانند زر، نازنین و میترا به نمایش درآمده است. بیشتر این تایپ‌فیس‌ها توسط شخصی طراحی شده است که کمتر کسی در ایران او را می‌شناسد. نام او حسین عبدالله زاده حقیقی است.  در این نمایشگاه علاوه بر این طرح ها، نامه‌نگاری‌های مربوط به پروسه‌ی طراحی و اسناد و مدارک نادر دیگری که از مجموعه‌های مختلف در ایران، انگلستان و ایالات متحده جمع‌آوری شده‌ بودند نیز به نمایش گذاشته شد.
برنا ایزدپناه در مصاحبه ای که با شبکه بی‌بی‌سی داشته چنین می‌گوید:
این نمایشگاه به عنوان بررسی پروسه طراحی تایپ‌فیس های معروف چاپی روزنامه های ایران در قرن بیستم برای اولین بار تلاش می‌کند که مجموعه نسبتا کاملی از نسخه اصلی طراحی های حروف و اسناد و نامه نگاری های مرتبط با آنها را به نمایش بگذارد.
خط در کشورهای اسلامی جایگاه خیلی خاصی دارد و از مجموعه مهم ترین هنرهای تصویری و بصری محسوب می‌شود. با ورود چاپ به کشورهایی مثل ایران بسیاری از ویژگی‌های خطوط ما از بین می‌رود به خاطر اینکه تکنولوژی باید وارد می‌شد خطوط طراحی شده برای چاپ خیلی وقت‌ها خارج از ایران طراحی می‌شدند و در بهترین حالت توسط یک طراح عرب وگرنه یک طراحی اروپایی طراحی می‌شده است.
در اوایل قرن بیستم برای اینکه روزنامه های زیادی در ایران به وجود می‌ایند و استفاده آن‌ها از ماشین‌آلات جدیدی که در اروپا طراحی شده بودند. این نیاز به این به وجود می‌آید که فونت‌های جدیدی طراحی بشود.
روزنامه های ایران مثل خیلی از روزنامه‌های مختلف کشورهای دیگر خیلی تلاش داشتند برای اینکه هویت بصری خاص خودشان را داشته باشند و از روزنامه‌ای عربی متمایز باشند فونت‌های خاص خودشان را بسازند.
واقعیت این است که روزنامه‌هایی که در اروپا بودند از خیلی پیش‌تر ‌این برایشان کاملاً جا افتاده بوده که فونت‌ی داشته باشند که فقط مخصوص خودشان باشد. مثلا حروف لاتین معروف تایمز نیورومن برای روزنامه تایمز است که ما در جاهای مختلف استفاده می‌کنیم. در ایران هم دوست داشتند که این کار را انجام بدهند اما کمپانی‌های غربی به نظرشان این درخواست مشروعی نبود از جانب روزنامه های ایران.
ما بیش از ۳۰ هزار صفحه روزنامه های ایران را بررسی کردیم که ببینیم این روزنامه ها در مورد این حروف چیزی نوشته‌اند؟ و در این مورد اسناد جالبی هم پیدا کردیم از جمله یک مقاله ای در کیهان که در سال ۱۳۴۰ چاپ شده حروف جدید کیهان که توسط آقای حسین حقیقی طراحی شده را معرفی می‌کند.
اغلب فونت‌های به نمایش درآمده در این نمایشگاه کارهای حسین عبدالله زاده حقیقی است. فونت‌هایی که همچنان پرطرفدارترین فونت‌های فارسی هستند. ویژگی‌های کار حسین عبداله زاده حقیقی در واقع این بوده که توانسته است خیلی از محدودیت ها و خیلی از ویژگی‌هایی که حروف چاپی داشتند را به خوبی بفهمد و بتواند حروفی طراحی کند که  هنوز هم واقعاً مهمترین عوامل در هویت بصری نه تنها روزنامه‌‌های ما بلکه تایپوگرافی فارسی است.
از طراحی های پر طرفدار آقای حسین عبداله زاده حقیقی که هنوز هم خیلی زیاد استفاده می‌شود طراحی تایپ‌فیس نازنین است. همان فونت نازنین که ما هنوز از آن استفاده می کنیم. و این بسیار مهم است که بدانیم فونت‌‌هایی که از آن استفاده‌ می‌کنیم از کجا آمده و چگونه خلق شده است.

اشتراک گذاری این پست :